...

...

[Επίκαιρα]

Ποιο ΠΑΣΟΚ, ποια Νεολαία

Εάν θα μπορούσε κανείς, με μια λέξη, να προσδιορίσει το στίγμα της εποχής μας, τότε αδιαμφισβήτητα ο Πραγματισμός είναι η λέξη – έννοια που θα χρησιμοποιούσε. Ένας στείρος Πραγματισμός, μάλιστα, που διέπει την πολιτική διαδικασία, την λειτουργία της οικονομίας, τις κοινωνικές σχέσεις, την ίδια μας την ύπαρξη.

Ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από έκπτωση αρχών, ιδεών, ιδανικών. Στις μέρες μας, η πολιτική έχει διολισθήσει σε μια απλή γραφειοκρατική και τεχνοκρατική διαχείριση κοινά αποδεκτών και αδιαμφισβήτητων, υποτίθεται, στόχων. Αποτελεί υπόθεση λαμπερών προσώπων, φανταιζί εκδηλώσεων, κοσμικών δεξιώσεων. Παρουσιάζεται ως ζήτημα γνωστών, φίλων, κολλητών, με μοναδικό κίνητρο την κατάκτηση της εξουσίας. Προωθείται μια Light έκδοση της πολιτικής, ως διαχείριση της καθημερινότητας, ως διαχείρισης του αποδεκτού, υπό το πρίσμα της διασφάλισης μιας οιονεί αποτελεσματικότητας στη διαχείριση.

Ζούμε σε μια εποχή που προσδιορίζεται από το τέλος των μεγάλων οραμάτων και τον ευνουχισμό των ονειροπόλων. Η μεγάλη μάζα των νέων σήμερα δεν ονειρεύεται, δεν οραματίζεται. Δεν μπορεί να αντιληφθεί το μέλλον παρά ως επανάληψη του παρόντος. Δεν μπορεί να αντιληφθεί κανένα διαφορετικό μέλλον, καμία εναλλακτική πραγματικότητα, άσχετα εάν η σημερινή μας πληγώνει και μας εξοργίζει. Πως θα μπορούσε, άλλωστε, όταν από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, οι νέοι, διδάσκονται πώς να είναι ρεαλιστές, πώς να ανταγωνίζονται, πως να προσαρμόζονται, πως να βολεύονται στη ζούγκλα της σύγχρονης κοινωνίας.

Αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής που ζούμε καθορίζει το πλαίσιο, στο οποίο, κάθε ένας από εμάς είναι de facto αναγκασμένος να βαδίσει, εάν θέλει να επιβιώσει. Ωστόσο, ως άνθρωποι, διατηρούμαι ακέραιο το δικαίωμα της επιλογής. Υπό το πρίσμα αυτό, υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, ως εκ τούτου, δύο κατηγορίες συλλογικών – πολιτικών σχηματισμών και παρατάξεων. Από τη μια πλευρά, αυτοί που αντιλαμβανόμενοι την υπάρχουσα οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, προσαρμόζονται, βολεύονται, την αποδέχονται, τελικά αφομοιώνονται. Από την άλλη, αυτοί που οπλιζόμενοι με την πεποίθηση ότι αυτή η πραγματικότητα μπορεί και πρέπει να αλλάξει, να μετασχηματισθεί, ηγούνται της υπάρχουσας πραγματικότητας προς μια καινούργια κατεύθυνση, προς μια κατεύθυνση αλλαγής.

Αυτή είναι η μείζων πολιτική και κοινωνική διακύβευση απέναντι στην οποία το ΠΑΣΟΚ καλείται να λάβει σαφή θέση. Αυτή είναι η διαχρονική, λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ προόδου και συντήρησης, στη βάση της οποίας η νέα γενιά οφείλει να τοποθετηθεί. Στη βάση αυτής ακριβώς της λεπτής διαχωριστικής γραμμής θα διασφαλισθεί το κρίσιμο πλεόνασμα δυναμικής για το παρόν και το μέλλον της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ. Εγείρεται, λοιπόν, επιτακτικά, το ερώτημα, για ποια Νεολαία ΠΑΣΟΚ, άρα και για ποιο ΠΑΣΟΚ, μπορούμε να μιλάμε σήμερα;.

Η μαζική συμμετοχή των νέων στις προσυνεδριακές διαδικασίες της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ την προηγούμενη Κυριακή αποτελεί σίγουρα ένα ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα. Ωστόσο, η χαρτογράφηση της προσυνεδριακής διαδικασίας μετριάζει τον αρχικό ενθουσιασμό και δίνει απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Πολιτικό κενό, ανυπαρξία πολιτικής ζύμωσης, απουσία νέων ιδεών και ιδανικών. Ο θρίαμβος της προσωποπαγούς ψήφου, των φίλών και των κολλητών. Παραγοντισμός, κλειστές προσωποπαγείς ομάδες, ως αλυσίδες προσώπων με στόχο την εξουσία. Αναφορά στον απολιτικό κοινωνικό χυλό του μεσαίου χώρου και όχι σε νέες δυναμικές και δημιουργικές, πολιτικοποιημένες κοινωνικές ομάδες.

Υπό το πρίσμα αυτό, η μεγάλη πολιτική και κοινωνική διακύβευση που προηγουμένως αναφέρθηκε έχει κριθεί. Με την παρούσα στόχευση, η Νεολαία ΠΑΣΟΚ μπορεί να ακολουθεί την κυρίαρχη τάση της κοινωνίας σήμερα, χάνει όμως τη διαχρονική δυναμική εκείνων των κοινωνικών ομάδων που δεν συμβιβάζονται με την παρούσα περιοδική επανάληψη του καθιερωμένου, και που θα πρωταγωνιστούν στις αυριανές εξελίξεις.

Μπορεί η εποχή μας να έχει χαρακτηριστεί ως η εποχή του τέλους της ουτοπίας και των μεγάλων ιδεολογιών, ωστόσο, οι συνθήκες είναι σήμερα ώριμες για τη διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής πλατφόρμας σκέψης, αντιλήψεων, πεποιθήσεων και πρακτικών. Ενός συνεκτικού πλαισίου αρχών, ιδεών, ιδανικών με κέντρο τον άνθρωπο, τις ανάγκες του και τα προβλήματα του. Ενός νέου Ιδεαλισμού. Ενός Ιδεαλισμού, ως οράματος συνολικού, σχεδίου συλλογικού, για το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας.

Το βάρος αυτής της προσπάθειας, περισσότερο από όλους, πέφτει στη νέα γενιά, σε εμάς τους νέους. Είτε θα συμβιβαστούμε με τη μετριότητα του σήμερα, την κοινωνία της «βυσματοκρατίας», την αναξιοκρατία, την ανισότητα των ευκαιριών, τις περιορισμένες προοπτικές, την ανεργία, την ανασφάλεια, την αποξένωση, την περιθωριοποίηση, τη μιζέρια, τη φτώχεια, την εξαθλίωση. Είτε θα ονειρευτούμε και πάλι, θα οραματιστούμε ξανά, θα διαμορφώσουμε μια προοδευτική ατζέντα αλλαγής, θα αντικαταστήσουμε το στείρο πραγματισμό του σήμερα με τον ιδεαλισμό των ονείρων μας.. Η πρόκληση και η ευκαιρία είναι σήμερα περισσότερο ορατή από ποτέ. Είναι στο χέρι κάθε ενός από εμάς, ανάλογα με τις επιλογές του, είναι στο χέρι μας.

[Δημοσιεύθηκε σε τοπική εφημερίδα]

[Η Ατζέντα της Αλλαγής] - Το Ιδεολογικό Πλαίσιο της Αλλαγής - [1]

Σε πρώτο πλάνο

Η ατζέντα της αλλαγής βασίζεται σε μια θεμελιώδη αφετηριακή συμφωνία που διέπει τον πυρήνα της σκέψης της. Η αποδοχή αυτής της συμφωνίας αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για την πραγμάτωση του περιεχομένου της. Μια υποτυπώδης ανάλυση, όπως αυτή που προηγήθηκε, οδηγεί σε μια θεμελιώδη συλλογική συναντίληψη της υπάρχουσας πραγματικότητας. Η συναντίληψη αυτή αποτελεί την πρώτη συνθήκη. Το δεύτερο στάδιο ανάγεται στη θεμελιώδη διάκριση μεταξύ προόδου και συντήρησης, προοδευτικού και συντηρητικού πολίτη. «Αφού, λοιπόν, αυτή είναι η υπάρχουσα πραγματικότητα, έφτασε η στιγμή να την αλλάξουμε», το περιεχόμενο της σκέψης της αλλαγής. «Αφού, λοιπόν, αυτή είναι η υπάρχουσα πραγματικότητα, οφείλουμε να προσαρμοστούμε», το μοτίβο της αδράνειας που τελματώνει. Ο φορέας της σκέψης της αλλαγής, ο πολίτης της αλλαγής, συμπυκνώνει τη σκέψη του στη φράση «Καιρός να αλλάξουμε την υπάρχουσα πραγματικότητα», καιρός για αλλαγή.

Ο νέος ρόλος της πολιτικής.

Πράξη πρώτη, ο επαναπροσδιορισμός της πολιτικής στο αρχικό της μέγεθος. Η πολιτική διαδικασία δεν αποτελεί απλή γραφειοκρατική διεκπεραίωση, δεν ορίζεται ως διαχείριση του αποδεκτού. Παράλληλα, δεν είναι προσαρμογή, δείκτες, αριθμοί, δημοσιονομικά μεγέθη, ούτε τετριμμένη διαδικασία εύρεσης πραγματιστικών λύσεων στα πλαίσια της αποτελεσματικότητας. Η πολιτική δεν είναι Lifestyle δεξιώσεις και κοσμικές εκδηλώσεις, μάχη για την καρέκλα και την εξουσία που από αυτήν απορρέει. Η πολιτική δεν είναι δίκτυο κολλητών και φίλων που απλά διαγκωνίζονται για τη νομή της εξουσίας. Η πολιτική είναι μια υπόθεση πολύ σημαντική και σοβαρή για να αφήνεται στα χέρια των μέτριων και των ισορροπιστών. Η πολιτική, πρώτα και πάνω από όλα, είναι υπόθεση των τολμηρών, των τολμηρών ανδρών και των τολμηρών αποφάσεων. Είναι μια συνολική και συλλογική διαδικασία με κέντρο τον άνθρωπο, την κοινωνία, το παρόν και το μέλλον. Στόχος της πολιτικής, να χαράσσει νέους δρόμους πάνω στους οποίους θα βαδίσει ολόκληρη η κοινωνία. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να περιορίζεται σε εργαλειακού τύπου υπηρέτη των απρόσωπων μηχανισμών της αγοράς και της οικονομικής δραστηριότητας. Δεν είναι οι οικονομικές σχέσεις και συναλλαγές αυτές που πρέπει να διαμορφώνουν το περιεχόμενο της ατζέντας του σήμερα και του αύριο. Είναι η πολιτική διαδικασία εκείνη που πρέπει να οδηγεί την κοινωνία στη βάση ενός συνολικού και συλλογικού σχεδίου, στη βάση των αναγκών, των προβλημάτων, των επιδιώξεων της κοινωνίας και των πολιτών που την απαρτίζουν, στη βάση ιδεών και υψηλών ιδανικών για ένα καλύτερο αύριο. Η πολιτική διαδικασία ορίζει την ατζέντα, χαράσσει τον δρόμο, η αγορά, η οικονομική δραστηριότητα, διευρύνουν το περιεχόμενο αυτής της επιλογής, εμπεδώνουν την ισχύ αυτού του δρόμου. Η πολιτική πράξη και σκέψη «προχωρά μπροστά» με στόχους, με σχέδιο, με όραμα, η αγορά ακολουθεί, στο δρόμο που η πολιτική προηγουμένως έχει χαράξει.
Μια νέα αντίληψη για τον πολίτη.

Πράξη δεύτερη, η επαναοριοθέτηση της θέσης του πολίτη στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ο άνθρωπος - πολίτης πρέπει να παύσει να αποτελεί απλό εργαλείο στα πλαίσια της οικονομικής και πολιτικής διαδικασίας. Ο άνθρωπος – πολίτης δεν είναι αναλώσιμο υλικό, προϊόν με ημερομηνία λήξης, το οποίο αφού χρησιμοποιηθεί πετιέται στο καλάθι των αχρήστων. Ο άνθρωπος πολίτης δεν είναι το μέσο, είναι ο σκοπός. Οι ανάγκες του, τα προβλήματα του, οι επιδιώξεις του, πρέπει να αποτελέσουν μέτρο της κοινωνικής λειτουργίας*. Η οικονομική δραστηριότητα είναι απαραίτητο να ιδωθεί ως μέσο επιβίωσης και όχι ως σκοπός της ύπαρξης του. Το χρήμα, το κέρδος, να αποτελέσουν μέσο για ένα καλύτερο αύριο, όχι αυτοσκοπό της ζωής του. Η πολιτική οφείλει να θέσει στο κέντρο των αποφάσεων της τον άνθρωπο πολίτη. Είναι καιρός να σταματήσει αυτή η ανόητη διαδικασία της διαρκούς προσαρμογής του στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Προσαρμογή με όρους διαρκούς επιδείνωσης της υπάρχουσας θέσης του. Δεν είναι ο πολίτης αυτός ο οποίος οφείλει να προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα. Είναι η νέα πραγματικότητα αυτή που οφείλει να προσαρμοστεί στις ανάγκες των πολιτών και της κοινωνίας. Αυτός είναι, άλλωστε, ένας από τους βασικότερους ρόλους της πολιτικής. Ένα συνολικό σχέδιο για την αποκατάσταση της εγγενούς ανισορροπίας που διέπει τον κόσμο.

Για να πραγματωθούν τα ανωτέρω είναι απαραίτητη μια διαδικασία επαναφοράς της εξουσίας πίσω στην πηγή, πίσω στον πολίτη. Οι πολιτικοί σχηματισμοί και οι πολιτικοί οφείλουν να λειτουργούν στο όνομα των πολιτών και της κοινωνίας που αυτοί συγκροτούν και όχι στη βάση ιδιοτελών συμφερόντων. Οφείλουν να απεμπλακούν από την πελατειακή λογική που τελματώνει. Έφτασε ο καιρός να αποτελέσουν και πάλι κύτταρα σκέψης και καθοδήγησης στο παρόν και το μέλλον και όχι κλειστά club στη λογική των φίλων και των κολλητών. Ο άνθρωπος – πολίτης πρέπει να τοποθετηθεί στο κέντρο της σκέψης τους και της καθημερινής πρακτικής τους. Οι μηχανισμοί κοινωνικής λογοδοσίας πρέπει να ενισχυθούν. Το κράτος, η διοίκηση, ο επιχειρηματικός κόσμος, οφείλουν να λογοδοτούν στην κοινωνία των πολιτών. Η εκάστοτε εξουσία, ιδιωτική και δημόσια, οφείλει να λογοδοτεί διαρκώς στο σύνολο της κοινωνίας. Γιατί, η εξουσία δεν είναι σκοπός, είναι μέσο. Μέσο για ένα καλύτερο αύριο, για το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας.

Στα πλαίσια αυτά, αναδεικνύεται η ανάγκη διαπαιδαγώγησης του ατόμου ως πολίτη, πρώτα, ως ενεργού πολίτη, έπειτα. Η κοινωνία που οι πολίτες συγκροτούν, η κοινωνία των πολιτών, έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη της κοινωνίας ως μάζας ατόμων, καθώς και του συνόλου ως λαού, μια ισοπεδωτική αντίληψη για τον άνθρωπο και την ύπαρξη. Η έννοια του πολίτη ερείδεται στο γεγονός ότι κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός, ως προσωπικότητα, ως ύπαρξη. Το είναι του συγκροτείται από στοιχεία, ξεχωριστά κάθε φορά, από άτομο σε άτομο, τα οποία δεν είναι δυνατό να συμψηφίζονται σε ένα απρόσωπο σύνολο όπως είναι η μάζα. Ως πολίτης ορίζεται το άτομο με ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Το άτομο που έχει αναπτύξει όλες τις εκφάνσεις του χαρακτήρα του, που έχει συνείδηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του ως μέλος της κοινωνίας, που έχει συνείδηση της ύπαρξης του. Η δε κοινωνία των πολιτών που συγκροτεί, ένα ψηφιδωτό διαφορετικών πολιτισμικών επιρροών, αντιλήψεων, πεποιθήσεων, επιδιώξεων, υπό τη σκέπη μιας κοινής ομπρέλας. Ο άνθρωπος πολίτης δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να νοηθεί ως ένα άτομο αποκομμένο από τα κοινωνικά δρώμενα, αποξενωμένο, κλεισμένο στον εαυτό του, αλλά ως ύπαρξη ανοιχτή σε νέες προκλήσεις, στο αύριο, στον κόσμο. Στα πλαίσια αυτά υπεισέρχεται η έννοια του ενεργού πολίτη. Ο πολίτης που κρίνει και επικρίνει, επιδοκιμάζει και αποδοκιμάζει, ελέγχει, πρακτικές, αντιλήψεις, επιλογές προσώπων και σχηματισμών με συλλογικό αντίκτυπο. Ενδιαφέρεται, νοιάζεται, για την πολιτική, τα κοινά προβλήματα, το συλλογικό μέλλον. Η έννοια του πολίτη, του ενεργού πολίτη και τη κοινωνίας που αυτός συγκροτεί, αποτελεί το μαλακό υπογάστριο της διαδικασίας της αλλαγής. Ο άνθρωπος – πολίτης ενσαρκώνει το ιδανικό της διαφορετικότητας και της ανομοιογένειας, της πολυμορφίας και της πολυσυλλεκτικότητας, ως συστατικό στοιχείο προόδου και ευημερίας.

Η ουτοπία ξανά στο προσκήνιο.

Πράξη Τρίτη, η επανεφεύρεση της ουτοπίας.

Κάποτε, ένα μικρό παιδί είχε ρωτήσει ένα σοφό γέροντα.
--«Παππού, τι είναι η ουτοπία;»
-- «Η ουτοπία παιδί μου», του απάντησε εκείνος, «είναι εκείνο το πράγμα, που όταν κάνεις ένα βήμα για να το φτάσεις, εκείνο κάνει δυο βήματα πίσω, και όταν κάνεις ένα ακόμη βήμα, εκείνο κάνει άλλα δυο βήματα πίσω».
--«Ε, τότε, σε τι χρησιμεύει η ουτοπία;», αναρωτήθηκε το παιδί.
--«Η ουτοπία παιδί μου», του απάντησε ο γέροντας, «σε κάνει να βαδίζεις μπροστά».

Έφτασε η στιγμή η κοινωνία να αποκτήσει και πάλι βηματισμό και κατεύθυνση. Να πάψει να κάνει διαρκείς κύκλους γύρω από τον εαυτό της. Έφτασε η στιγμή να δοθεί ένα τέλος στον επαναλαμβανόμενο κύκλο της αδράνειας που τελματώνει. Ορίζοντας την ουτοπία, δεν αναφερόμαστε σε ένα αφηρημένο και απόμακρο θεωρητικό κατασκεύασμα στο χώρο των ιδεών. Αναφερόμαστε σε μια ρεαλιστική ουτοπία, ως συνολικό όραμα, υπό το πρίσμα ενός συλλογικού σχεδίου, για το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας. Η επανεφεύρεση της ουτοπίας θα εισάγει την τριμερή διάκριση του χρόνου σε παρελθόν, παρόν και μέλλον. Θα αποκαταστήσει την πολιτική ως υπόθεση αρχών, ιδεών, ιδανικών. Θα εισάγει απώτερο σκοπό στην πολιτική λειτουργία και θα θέσει τέλος στο καθεστώς της μίζερης διαχείρισης. Θα δώσει νόημα και σκοπό στη ζωή των ανθρώπων. Θα αντιμετωπίσει την κρίση ταυτότητας που ορίζει την εποχή μας. Θα δημιουργήσει ένα ισχυρό και συνεκτικό «συλλογικό φαντασιακό». Θα δώσει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να βρουν τη θέση τους στον κόσμο, να προσδιορίσουν το περιεχόμενο της ζωής τους με όρους υπαρξιακούς. Θα κινητοποιήσει τη μεγάλη πλειοψηφία των προοδευτικών πολιτών για τα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας θα ενισχύσει την αντίληψη της κοινωνίας ως κοινότητας ανθρώπων. Θα αποκαταστήσει την πίστη του ανθρώπου – πολίτη στις δυνάμεις του, στον εαυτό του. Θα του δώσει τη δυνατότητα να ξανακερδίσει τη χαμένη του αξιοπιστία. Θα σημάνει το τέλος της Lifestyle πραγματικότητας και θα εξορθολογήσει τον καταναλωτισμό και τον υλισμό στα πλαίσια μιας υγιούς κοινωνικής λειτουργίας. Θα αποκαταστήσει τη φυσική ροή της κοινωνίας προς το όνειρο. Θα θέσει σε κίνηση την κοινωνία, για ένα καλύτερο αύριο, ένα διαφορετικό κόσμο.

Μια νέα αντίληψη για την λειτουργία της κοινωνίας.

Πράξη τέταρτη, η επαναφορά στο προσκήνιο της αντίληψης της κοινωνίας ως κοινότητας ανθρώπων. Η λειτουργία της σημερινής κοινωνίας ως ζούγκλας, όπου ο καθένας αγωνίζεται μόνος για επιβίωση και ευημερία έχει παταγωδώς αποτύχει. Ο εγκλωβισμός του ατόμου σε έναν φαύλο κύκλο φθοράς, δυστυχία, περιθωριοποίηση, φτώχεια, ανισότητες, αποτελούν τα χαρακτηριστικότερα επιτεύγματα της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας. Ο σύγχρονος άνθρωπος – πολίτης νιώθει ξένος μέσα στο ίδιο του το κοινωνικό περιβάλλον. Έφτασε ο καιρός οι ανωτέρω συσχετισμοί να ανατραπούν. Αποτελεί υποχρέωση κάθε διαδικασίας αλλαγής η συμβολή στην αντίληψη της κοινωνίας ως κοινότητας ανθρώπων και όχι ως πεδίο αντιπαράθεσης και σύγκρουσης με όρους ισχύος. Οι ανθρώπινες κοινωνίες θα επιβιώσουν στον 21ο αιώνα μόνο αν ιδωθούν ως «χώροι» ατόμων με κοινά προβλήματα και ανάγκες, ως «τόποι» όπου οι διαφορετικές επιδιώξεις και συμφέροντα συμψηφίζονται παράγοντας μια κοινή συνισταμένη που ευνοεί το σύνολο. Οι σχέσεις των ατόμων στην κοινωνία πρέπει να πάψουν να είναι σχέσεις ανταγωνιστικές, σχέσεις αποκλειστικά βασισμένες στο συμφέρον, αλλά πρέπει να μετεξελιχθούν σε σχέσεις βασισμένες στον κοινό αγώνα των ανθρώπων για επιβίωση σε έναν αφιλόξενο κόσμο. Βέβαια, ίσως το ζήτημα της επιβίωσης να έχει ξεχαστεί και το περιεχόμενο του να έχει μεταβληθεί στην εποχή της αφθονίας, δεν παύει, ωστόσο, να αποτελεί την κυριότερη απειλή για την ανθρωπότητα. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως, όσο πιο ανεπτυγμένος είναι ένα πολιτισμός, τόσο πιο εύκολα καταρρέει, ενώ, παράλληλα, τόσο πιο καταστρεπτικές είναι οι συνέπειες της κατάρρευσης του.

Αντί επιλόγου.

Ο επαναπροσδιορισμός της πολιτικής στο αρχικό της μέγεθος, η επαναοριοθέτηση της θέσης του πολίτη στο κοινωνικό γίγνεσθαι, η διαμόρφωση κουλτούρας ενεργού πολίτη, η αποκαθήλωση της αξίας του χρήματος, η συναντίληψη της κοινωνίας ως κοινότητας ανθρώπων και η επανεφεύρεση της ουτοπίας, αποτελούν το DNA της αλλαγής, ορίζουν τους βασικούς πυλώνες του περιεχομένου της. Η πολιτική θα γίνει και πάλι υπόθεση αρχών, ιδεών, υψηλών ιδανικών. Θα εμπεδωθεί η αντίληψη ότι η πολιτική διαδικασία μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Το ενδιαφέρον για τα κοινά θα αναζωπυρωθεί. Η ατομική και κοινωνική αδιαφορία θα καταπολεμηθεί Τα άτομα θα αρχίσουν και πάλι να ενδιαφέρονται για τα κοινά τους προβλήματα, τις κοινές τους ανάγκες, για τους γύρω τους για τον συνάνθρωπο. Θα αντιληφθούν τη ζωή τους υπό ένα τελείως διαφορετικό πρίσμα. Θα προσδώσουν νόημα πραγματικό στη ζωή τους. Θα αντιληφθούν την ύπαρξη τους από τη σκοπιά της δημιουργίας. Η κοινωνία της δημιουργίας, η κοινωνία που θα παράγει πλούτο, πολιτισμό, ιδέες, ευτυχία, ευημερία, η κοινωνία που θα καταπολεμά αποτελεσματικά τη φτώχεια, την εξαθλίωση, την περιθωριοποίηση, τη δυστυχία, οριοθετεί το όραμα της αλλαγής, το όραμα ενός καλύτερου αύριο, ενός καλύτερου κόσμου.

[Η Ατζέντα της Αλλαγής] - Το Ιδεολογικό Πλαίσιο της Αλλαγής - [2]

Για μια σύγχρονη Κεντρο-Αριστερά

...το κείμενο σύντομα

[Η Ατζέντα της Αλλαγής] - Το Ιδεολογικό Πλαίσιο της Αλλαγής - [3]

Αριστερά και παγκοσμιοποίηση

Καθώς η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης αποτελεί ίσως το πιο αξιοσημείωτο σημείο της εποχής μας, κρίθηκε σκόπιμο να αφιερωθεί σε αυτήν μια ξεχωριστή ενότητα. Μιλώντας για την παγκοσμιοποίηση, βέβαια, ορίστηκε ως φαινόμενο της εποχής μας. Αυτό δεν είναι απολύτως αληθές. Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, στη ουσία, ξεκίνησε από τότε που ο πρώτος άνθρωπος διέσχισε τις ηπείρους. Έλαβε μια πιο σαφή μορφή την χρυσή περίοδο των μεγάλων ανακαλύψεων και εξερευνητικών αποστολών στα πέρατα της οικουμένης, εντάθηκε στα χρόνια της αποικιοκρατίας και του οικονομικού στραγγαλισμού των χωρών του τρίτου κόσμου. Κορύφωση της αποτελεί η περίοδος που ορίζει το τέλος του 20ου αιώνα και η αυγή του 21ου.

Το άνοιγμα των αγορών, η κατάργηση των δασμών, η ελευθερία διακίνησης κεφαλαίων και αγαθών, με λίγα λόγια, το ελεύθερο εμπόριο πάσης φύσεως «εμπορευμάτων» σε όλο του το μεγαλείο, αποτελούν τη σύγχρονη έκφανση του περιεχομένου της. Έχουν δημιουργήσει μια πρωτοφανή στα χρονικά κινητικότητα χρήματος, προϊόντων και ανθρώπων. Βιομηχανίες με έδρα τις Η.Π.Α., Γάλλο manager, εργοστάσια παραγωγής στην Κίνα, ερευνητικό τμήμα στην Ινδία και τηλεφωνικό κέντρο στο Βιετνάμ, αποτελούν ένα συνηθισμένο παράδειγμα μιας σύγχρονης πολυεθνικής εταιρίας. Ωστόσο, αν εξετάσει κανείς προσεκτικότερα τα πράγματα, θα αντιληφθεί πως στην ουσία μιλάμε για μια διαδικασία οικονομικής παγκοσμιοποίησης, με τις πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις να έρχονται σε δεύτερη μοίρα, ως απόρροια, ή, υποπροϊόντα, του οικονομικού χαρακτήρα και κατεύθυνσης της. Έπειτα, όπως αναφέρθηκε στο πρώτο μέρος της ατζέντας, αυτή η διαδικασία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης έχει πολυποίκιλες επιπτώσεις στους πολίτες και τις ανθρώπινες κοινωνίες, ενίοτε ανεξέλεγκτες , ενώ όλοι φαίνεται να έχουν αποδεχθεί την ισχύ της και το αμετάβλητο της πορείας της.

Στα πλαίσια αυτά, αναδεικνύεται το χρέος ενός σύγχρονου κεντροαριστερού πολιτικού σχηματισμού, υπό το ιδεολογικό φορτίο ενός ρηξικέλευθου μίγματος σοσιαλισμού – εκσυγχρονισμού. Είναι ο έλεγχος της διαδικασίας της οικονομικής παγκοσμιοποίησης προς όφελος των πολιτών. Αναφερόμαστε, όχι σε μια ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση των αγορών, των κερδών, των πολυεθνικών, της φτώχειας, της εξαθλίωσης και της περιθωριοποίησης, αλλά σε μια παγκοσμιοποίηση των πολιτισμών, των κοινωνιών, των πολιτών. Μια παγκοσμιοποίηση με κέντρο τον άνθρωπο, τα προβλήματα του, τις ανάγκες του. Γιατί η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης είναι, πρωτίστως, μια πολιτική και κοινωνική διαδικασία, δευτερευόντως οικονομική. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση οφείλει να προωθείται και να λειτουργεί στα πλαίσια της πολιτικής – κοινωνικής παγκοσμιοποίησης, προς επίρρωση της πρώτης και διεύρυνσης της ισχύος του δρόμου που αυτή έχει χαράξει. Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, εν γένει, αποτελεί προϊόν δραστηριότητας ανθρώπων και σε αυτούς πρέπει να κατευθύνονται τα οφέλη της. Δεν αναφερόμαστε στην καταπολέμησης της ως φαινόμενο της σύγχρονης πραγματικότητας, αφού η εκδήλωση του είναι σύμφυτη με την πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών. Αναφερόμαστε σε έλεγχο της πορείας της όχι από τους απρόσωπους μηχανισμούς της αγοράς και του κέρδους, αλλά από τους ανθρώπους, τους πολίτες, την πολιτική εξουσία, με κέντρο τον άνθρωπο και την κοινωνία που αυτός συγκροτεί. Αναφερόμαστε, εν τέλει, σε δράση που θα μεγιστοποιεί τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης για τους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους, τους εξαθλιωμένους και αδικημένους αυτού του πλανήτη.

Είναι χωρίς νόημα, επομένως, η ρητορική των λεγόμενων «κινημάτων κατά της παγκοσμιοποίησης», αφού η παγκοσμιοποίηση ως διαδικασία δεν μπορεί να σταματήσει, ενώ η αντιστροφή της, αποτελεί προάγγελο πολλών δεινών για την ανθρωπότητα. Άλλωστε, το ίδιο το πλαίσιο ιδεών αυτών των κινημάτων εμπεριέχει ένα πηγαίο ενδιαφέρον για τον παράγοντα άνθρωπο, τον συνάνθρωπο και την ποικιλομορφία της διαφορετικότητας. Πρόκειται, επομένως, στην ουσία, για «κινήματα υπέρ της παγκοσμιοποίησης», μιας εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης, αφού αυτό το πηγαίο ενδιαφέρον αποτελεί τον βαθύτερο πυρήνα μιας παγκοσμιοποίησης με κέντρο τον άνθρωπο.

Απέναντι, λοιπόν, σε αυτή την πραγματικότητα, τα πολιτικά κόμματα καλούνται να λάβουν θέση. Η «δεξιά» και ένα μικρό τμήμα της «αριστεράς» την αποδέχονται ως έχει. Ένα σημαντικό τμήμα της «αριστεράς» την απορρίπτει συλλήβδην, οχυρώνεται πίσω από εθνικιστικές θέσεις και ρητορικές, διατυμπανίζει την ανάγκη εγκλεισμού στα εθνικά σύνορα και επιστροφή στον απομονωτισμό. Είναι καθήκον ενός κεντροαριστερού, σοσιαλιστικού και εκσυγχρονιστικού κόμματος να επιλέξει τη μέση οδό, να ορίσει τον τρίτο δρόμο. Να επαναπροσδιορίσει τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης προς όφελος των πολλών, να ελέγξει την πορεία της με κέντρο τον άνθρωπο. Να επιβάλει την εξουσία της κοινωνίας, την πολιτική εξουσία, στην ανεξέλεγκτη οικονομική εξουσία των αγορών και του κέρδους. Να προτάξει την εναλλακτική παγκοσμιοποίηση των πολιτισμών και των πολιτών.

Εν τέλει, η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης αποτελεί ένα μείζον κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό φαινόμενο, δομικό στοιχείο της πορείας των ανθρώπινων κοινωνιών στη νέα εποχή. Μακροπρόθεσμα, το δίπολο αριστερά – δεξιά και το πολιτικό φάσμα θα οριοθετηθούν και επαναπροσδιοριστούν με βάση τον άξονα παγκοσμιοποίηση – εναλλακτική παγκοσμιοποίηση – αντιπαγκοσμιοποίηση. Επιπλέον, κάτι θεμελιώδες. Η διαδικασία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης όπως την γνωρίζουμε σήμερα, αποτελεί στην ουσία μια νέα μορφή αποικιοκρατίας, μια νέα μορφή ελέγχου και οικονομικής εξάρτησης των φτωχών και αδυνάτων. Ένα νέο, «ήπιο μέσο» επιρροής προς εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων. Αυτοί που την προωθούν συνιστούν την «κλειστή κάστα» των βιαστών της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτοί που την υφίστανται, τους σύγχρονους δουλοπάροικους σε ένα παγκόσμιο σκλαβοπάζαρο. Ωστόσο, το όλο φαινόμενο δυνητικά θα λειτουργήσει ως μπούμερανγκ. Το τέλος της σημερινής μορφής του είναι ορατό και προδιαγεγραμμένο. Το τέλος της οικονομικής παγκοσμιοποίησης θα επέλθει όταν η φορά της ροής ισχύος θα αντιστραφεί. Όταν οι σημερινοί αποδέκτες των επιπτώσεων της δυτικής χροιάς της, θα αποκτήσουν τα ηνία της ροής της. Όταν, δηλαδή, κινέζικες, ινδικές, εν γένει ασιατικές επιχειρήσεις θα αρχίσουν να εξαγοράζουν τις αντίστοιχες δυτικές και να επεκτείνουν την οικονομική πρωτοκαθεδρία τους. Τότε θα είναι οι ίδιοι οι «Δυτικοί», οι μέχρι πρότινος θιασώτες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, αυτοί που θα σημάνουν ώρα του οικονομικού εθνικισμού. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, που η τάση θα έχει αντιστραφεί, θα είναι η ώρα για δράση, η ώρα για Αλλαγή, η στιγμή της Αλλαγής. Η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει.

[Η Ατζέντα της Αλλαγής] - Η Πραγματικότητα Σήμερα -[1]

Μια τελολογική άποψη για τον κόσμο.

Το τέλος ης ουτοπίας.

Το τέλος της ουτοπίας μπορεί να ιδωθεί και ως το τέλος της εμπιστοσύνης του ατόμου στον εαυτό του και της πίστης του σε ένα καλύτερο αύριο.

Η προσπάθεια του ατόμου να μετατρέψει την ουτοπία σε χειροπιαστή πραγματικότητα είχε άδοξο τέλος. Οι δογματικές θεωρίες της μίας και μοναδικής αλήθειας δοκιμάστηκαν και απέτυχαν. Η αδυναμία αυτή του ατόμου να εφαρμόσει στην πράξη συνολικές λύσεις συλλογικής ευημερίας κλόνισαν την πίστη του προς το σύνολο πρώτα, προς τον εαυτό του έπειτα. Από τη στιγμή που το άτομο δεν πιστεύει στις δυνατότητες του συνόλου και δεν το εμπιστεύεται, κλείνεται στον εαυτό του, ρέπει προς την ιδιοτέλεια. Επιχειρεί, δε, να ξανακερδίσει αυτήν την χαμένη εμπιστοσύνη και αξιοπιστία μέσα από έναν διαρκή αγώνα ικανοποίησης ατομικών συμφερόντων και μεγιστοποίησης της προσωπικής του ωφέλειας. Αυτή η απώλεια της εμπιστοσύνης αποτελεί, άλλωστε, μια από τις βασικότερες αιτίες ατομικής και κοινωνικής αδιαφορίας.

Επιχειρώντας να ξανακερδίσει αυτήν την χαμένη προς τον εαυτό του εμπιστοσύνη, το άτομο στρέφει το βλέμμα του στο σήμερα, στην επιβίωση σήμερα, γυρνώντας την πλάτη του στο αύριο. Αυτή η στροφή της σκέψης του ατόμου στο σήμερα το εγκλωβίζει στους νόμους και κανόνες της σημερινής κοινωνίας, στερώντας του τη δυνατότητα να ονειρευτεί ένα καλύτερο κόσμο.
Η αδυναμία του αυτή, που αποτελεί, άλλωστε, φυσική ροπή του, ορίζει το τέλος του «Συλλογικού Ονείρου». Το τέλος του Συλλογικού Ονείρου» σημαίνει το τέλος της ουτοπίας.

Το τέλος των «-ισμών».

Ο ενταφιασμός της ουτοπίας απονεύρωσε τα μεγάλα ιδεολογικά ρεύματα που διακήρυτταν την εμπέδωση της στην πράξη. Ολοκληρωτικές αντιλήψεις για τον άνθρωπο, τις ανάγκες του, τα προβλήματα του, τον τρόπο που αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν, δοκιμάστηκαν και απέτυχαν παταγωδώς. Τέθηκαν, δε, ανεπιστρεπτί, στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Στη νέα εποχή, ο μονολιθικός – μονοπολικός κανόνας της μιας και μοναδικής αλήθειας είναι παρελθόν. Ο νέος κόσμος είναι πολυπολικός. Οι ανάγκες του ανθρώπου και τα προβλήματα του δεν αντιμετωπίζονται με θεωρητικές λύσεις ιδεατού χαρακτήρα, αλλά με ένα πλέγμα πολιτικών πρωτοβουλιών ετερόκλητων ιδεολογικών αφετηριών. Συνολικές θεωρίες όπως αυτές του περασμένου αιώνα έχουν παραδώσει τη σκυτάλη σε νέα ιδεολογικά ρεύματα, νοούμενα ως πλαίσια ιδεών, δηλαδή, ως προοδευτικό άθροισμα αρχών και ιδανικών, αντιλήψεων και πολιτικών, από διαφορετικές θεωρητικές αφετηρίες.

Ο «ολισμός» του «-ισμού» δεν έχει θέση στη Νέα Εποχή. Ζήτω η Νέα Εποχή.

Το τέλος της ιστορίας.

Μετά την πτώση των «Μεγάλων Πειθαρχιών» η δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία επικράτησε έναντι του δογματισμού του ενός και του ολοκληρωτισμού της μοναδικής αλήθειας. Οι αρχές του κοινωνικού και πολιτικού φιλελευθερισμού αναδείχθηκαν ως η μόνη αξιόπιστη οδός για πρόοδο και ευημερία.

Εμπεδώθηκε πως η ελευθερία και οι αρχές της δημοκρατίας αποτελούν φυσική ροπή του ανθρώπου και της κοινωνίας. Παράλληλα, έγινε κατανοητό, πως η επικράτηση των παραπάνω δεν μπορεί να διασφαλιστεί με έξωθεν παρέμβαση στο εσωτερικό μιας κοινωνίας. Αντίθετα, αποτελεί εσωτερική υπόθεση της ίδιας της κοινωνίας, αργή, βήμα προς βήμα μεταβολή στα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας, άρρηκτα συνδεδεμένη με το εκάστοτε επίπεδο οικονομικής και πολιτισμικής εξέλιξης της.

Στο βαθμό, λοιπόν, που η ιστορία του ανθρώπου ορίζεται ως ο αγώνας για την αποτίναξη της τυραννίας, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτός ο αγώνας έχει ολοκληρωθεί. Το σύμβολο της καταπίεσης της ανθρωπότητας και του ολοκληρωτισμού έχασε τη μάχη από τη δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία. Η δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία έχει κυριαρχήσει ιδεολογικά. Αυτό που απομένει, πλέον, είναι η νομοτελειακή επέκταση της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Τα γεγονότα καταδεικνύουν ότι η ιστορία του ανθρώπου έχει φτάσει σε ένα «τέλος», σε έναν απώτερο σκοπό. Βιώνουμε με άλλα λόγια το τέλος της ιστορίας, δεδομένου ότι η «ιστορία» του ολοκληρωτισμού έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της.

Το τέλος ως «αυτοσκοπός».

Η «τελολογική» θεωρία αποτελεί το αποκορύφωμα στην διαρκή προσπάθεια χειραγώγησης και ελέγχου του ατόμου. Αυτό που εν τέλει «διδάσκει» είναι πως η υπάρχουσα οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα είναι ό,τι καλύτερο η ανθρωπότητα έχει ως τώρα να επιδείξει, ή συνολικά μπορεί να επιδείξει. Από τη στιγμή, λοιπόν, που αυτό που υπάρχει σήμερα είναι αποτέλεσμα της φυσικής ροπής του ανθρώπου και εκπλήρωση του σκοπού του, οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής του ή μεταβολής του είναι καθαρή ματαιοπονία. Η ανωτέρω αντίληψη φαίνεται να έχει εμπεδωθεί από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Αποδέχεται την υπάρχουσα πραγματικότητα, ενώ την ίδια στιγμή γνωρίζει ότι αυτή δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της. Ο άνθρωπος βρίσκεται εγκλωβισμένος σε ένα σύστημα του ο οποίου την ισχύ ο ίδιος επιβεβαιώνει. Ο άνθρωπος ανδρείκελο του εαυτού του.