[Η Ατζέντα της Αλλαγής] - Το Ιδεολογικό Πλαίσιο της Αλλαγής - [3]

Αριστερά και παγκοσμιοποίηση

Καθώς η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης αποτελεί ίσως το πιο αξιοσημείωτο σημείο της εποχής μας, κρίθηκε σκόπιμο να αφιερωθεί σε αυτήν μια ξεχωριστή ενότητα. Μιλώντας για την παγκοσμιοποίηση, βέβαια, ορίστηκε ως φαινόμενο της εποχής μας. Αυτό δεν είναι απολύτως αληθές. Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, στη ουσία, ξεκίνησε από τότε που ο πρώτος άνθρωπος διέσχισε τις ηπείρους. Έλαβε μια πιο σαφή μορφή την χρυσή περίοδο των μεγάλων ανακαλύψεων και εξερευνητικών αποστολών στα πέρατα της οικουμένης, εντάθηκε στα χρόνια της αποικιοκρατίας και του οικονομικού στραγγαλισμού των χωρών του τρίτου κόσμου. Κορύφωση της αποτελεί η περίοδος που ορίζει το τέλος του 20ου αιώνα και η αυγή του 21ου.

Το άνοιγμα των αγορών, η κατάργηση των δασμών, η ελευθερία διακίνησης κεφαλαίων και αγαθών, με λίγα λόγια, το ελεύθερο εμπόριο πάσης φύσεως «εμπορευμάτων» σε όλο του το μεγαλείο, αποτελούν τη σύγχρονη έκφανση του περιεχομένου της. Έχουν δημιουργήσει μια πρωτοφανή στα χρονικά κινητικότητα χρήματος, προϊόντων και ανθρώπων. Βιομηχανίες με έδρα τις Η.Π.Α., Γάλλο manager, εργοστάσια παραγωγής στην Κίνα, ερευνητικό τμήμα στην Ινδία και τηλεφωνικό κέντρο στο Βιετνάμ, αποτελούν ένα συνηθισμένο παράδειγμα μιας σύγχρονης πολυεθνικής εταιρίας. Ωστόσο, αν εξετάσει κανείς προσεκτικότερα τα πράγματα, θα αντιληφθεί πως στην ουσία μιλάμε για μια διαδικασία οικονομικής παγκοσμιοποίησης, με τις πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις να έρχονται σε δεύτερη μοίρα, ως απόρροια, ή, υποπροϊόντα, του οικονομικού χαρακτήρα και κατεύθυνσης της. Έπειτα, όπως αναφέρθηκε στο πρώτο μέρος της ατζέντας, αυτή η διαδικασία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης έχει πολυποίκιλες επιπτώσεις στους πολίτες και τις ανθρώπινες κοινωνίες, ενίοτε ανεξέλεγκτες , ενώ όλοι φαίνεται να έχουν αποδεχθεί την ισχύ της και το αμετάβλητο της πορείας της.

Στα πλαίσια αυτά, αναδεικνύεται το χρέος ενός σύγχρονου κεντροαριστερού πολιτικού σχηματισμού, υπό το ιδεολογικό φορτίο ενός ρηξικέλευθου μίγματος σοσιαλισμού – εκσυγχρονισμού. Είναι ο έλεγχος της διαδικασίας της οικονομικής παγκοσμιοποίησης προς όφελος των πολιτών. Αναφερόμαστε, όχι σε μια ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση των αγορών, των κερδών, των πολυεθνικών, της φτώχειας, της εξαθλίωσης και της περιθωριοποίησης, αλλά σε μια παγκοσμιοποίηση των πολιτισμών, των κοινωνιών, των πολιτών. Μια παγκοσμιοποίηση με κέντρο τον άνθρωπο, τα προβλήματα του, τις ανάγκες του. Γιατί η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης είναι, πρωτίστως, μια πολιτική και κοινωνική διαδικασία, δευτερευόντως οικονομική. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση οφείλει να προωθείται και να λειτουργεί στα πλαίσια της πολιτικής – κοινωνικής παγκοσμιοποίησης, προς επίρρωση της πρώτης και διεύρυνσης της ισχύος του δρόμου που αυτή έχει χαράξει. Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, εν γένει, αποτελεί προϊόν δραστηριότητας ανθρώπων και σε αυτούς πρέπει να κατευθύνονται τα οφέλη της. Δεν αναφερόμαστε στην καταπολέμησης της ως φαινόμενο της σύγχρονης πραγματικότητας, αφού η εκδήλωση του είναι σύμφυτη με την πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών. Αναφερόμαστε σε έλεγχο της πορείας της όχι από τους απρόσωπους μηχανισμούς της αγοράς και του κέρδους, αλλά από τους ανθρώπους, τους πολίτες, την πολιτική εξουσία, με κέντρο τον άνθρωπο και την κοινωνία που αυτός συγκροτεί. Αναφερόμαστε, εν τέλει, σε δράση που θα μεγιστοποιεί τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης για τους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους, τους εξαθλιωμένους και αδικημένους αυτού του πλανήτη.

Είναι χωρίς νόημα, επομένως, η ρητορική των λεγόμενων «κινημάτων κατά της παγκοσμιοποίησης», αφού η παγκοσμιοποίηση ως διαδικασία δεν μπορεί να σταματήσει, ενώ η αντιστροφή της, αποτελεί προάγγελο πολλών δεινών για την ανθρωπότητα. Άλλωστε, το ίδιο το πλαίσιο ιδεών αυτών των κινημάτων εμπεριέχει ένα πηγαίο ενδιαφέρον για τον παράγοντα άνθρωπο, τον συνάνθρωπο και την ποικιλομορφία της διαφορετικότητας. Πρόκειται, επομένως, στην ουσία, για «κινήματα υπέρ της παγκοσμιοποίησης», μιας εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης, αφού αυτό το πηγαίο ενδιαφέρον αποτελεί τον βαθύτερο πυρήνα μιας παγκοσμιοποίησης με κέντρο τον άνθρωπο.

Απέναντι, λοιπόν, σε αυτή την πραγματικότητα, τα πολιτικά κόμματα καλούνται να λάβουν θέση. Η «δεξιά» και ένα μικρό τμήμα της «αριστεράς» την αποδέχονται ως έχει. Ένα σημαντικό τμήμα της «αριστεράς» την απορρίπτει συλλήβδην, οχυρώνεται πίσω από εθνικιστικές θέσεις και ρητορικές, διατυμπανίζει την ανάγκη εγκλεισμού στα εθνικά σύνορα και επιστροφή στον απομονωτισμό. Είναι καθήκον ενός κεντροαριστερού, σοσιαλιστικού και εκσυγχρονιστικού κόμματος να επιλέξει τη μέση οδό, να ορίσει τον τρίτο δρόμο. Να επαναπροσδιορίσει τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης προς όφελος των πολλών, να ελέγξει την πορεία της με κέντρο τον άνθρωπο. Να επιβάλει την εξουσία της κοινωνίας, την πολιτική εξουσία, στην ανεξέλεγκτη οικονομική εξουσία των αγορών και του κέρδους. Να προτάξει την εναλλακτική παγκοσμιοποίηση των πολιτισμών και των πολιτών.

Εν τέλει, η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης αποτελεί ένα μείζον κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό φαινόμενο, δομικό στοιχείο της πορείας των ανθρώπινων κοινωνιών στη νέα εποχή. Μακροπρόθεσμα, το δίπολο αριστερά – δεξιά και το πολιτικό φάσμα θα οριοθετηθούν και επαναπροσδιοριστούν με βάση τον άξονα παγκοσμιοποίηση – εναλλακτική παγκοσμιοποίηση – αντιπαγκοσμιοποίηση. Επιπλέον, κάτι θεμελιώδες. Η διαδικασία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης όπως την γνωρίζουμε σήμερα, αποτελεί στην ουσία μια νέα μορφή αποικιοκρατίας, μια νέα μορφή ελέγχου και οικονομικής εξάρτησης των φτωχών και αδυνάτων. Ένα νέο, «ήπιο μέσο» επιρροής προς εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων. Αυτοί που την προωθούν συνιστούν την «κλειστή κάστα» των βιαστών της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτοί που την υφίστανται, τους σύγχρονους δουλοπάροικους σε ένα παγκόσμιο σκλαβοπάζαρο. Ωστόσο, το όλο φαινόμενο δυνητικά θα λειτουργήσει ως μπούμερανγκ. Το τέλος της σημερινής μορφής του είναι ορατό και προδιαγεγραμμένο. Το τέλος της οικονομικής παγκοσμιοποίησης θα επέλθει όταν η φορά της ροής ισχύος θα αντιστραφεί. Όταν οι σημερινοί αποδέκτες των επιπτώσεων της δυτικής χροιάς της, θα αποκτήσουν τα ηνία της ροής της. Όταν, δηλαδή, κινέζικες, ινδικές, εν γένει ασιατικές επιχειρήσεις θα αρχίσουν να εξαγοράζουν τις αντίστοιχες δυτικές και να επεκτείνουν την οικονομική πρωτοκαθεδρία τους. Τότε θα είναι οι ίδιοι οι «Δυτικοί», οι μέχρι πρότινος θιασώτες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, αυτοί που θα σημάνουν ώρα του οικονομικού εθνικισμού. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, που η τάση θα έχει αντιστραφεί, θα είναι η ώρα για δράση, η ώρα για Αλλαγή, η στιγμή της Αλλαγής. Η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει.