[Η Ατζέντα της Αλλαγής] - Η Πραγματικότητα Σήμερα - [4]

Η Πραγματικότητα Σήμερα

Η ροή της πληροφορίας

Αδιαμφισβήτητα, η έννοια ης πληροφορίας αποτελεί βασική δομή του DNA της νέας εποχής. Η παραγωγή, η διαχείριση και η διάχυση της αποτελεί κορυφαία πρόκληση για την ανθρωπότητα. Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια πληροφοριακή έκρηξη. Ο όγκος της ανά μονάδα χρόνου παραγόμενης και διαχεόμενης πληροφορίας έχει εκτιναχθεί σε δυσθεώρητα ύψη, με περαιτέρω αυξητικές τάσεις. Αυτή η διαρκώς μεγεθυνόμενη πυκνότητα της πληροφοριακής ροής διαμορφώνει ανάλογα την υπάρχουσα κοινωνική, οικονομική και πολιτική πραγματικότητα.

Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να νοηθεί ως μια αυτοματοποιημένη λειτουργία συλλογής, επεξεργασίας – διαχείρισης και διάχυσης πληροφοριών.
Ο σύγχρονος άνθρωπος – πολίτης βιώνει μια πρωτόγνωρη «πληροφοριακή καταιγίδα». Έναν άνευ προηγουμένου ανηλεή βομβαρδισμό πληροφοριών που έχει μεταβάλλει άρδην την καθημερινότητα του. Υπό το πρίσμα αυτό, οι ρυθμοί της ζωής διαρκώς επιταχύνονται, ανάλογα με την αυξητική τάση της πληροφοριακής ροής. Ο διαθέσιμος χρόνος διαρκώς περιορίζεται μπροστά στις αυξημένης απαιτήσεις πληροφοριακής επεξεργασίας.

Μπροστά στο σοκ της νέας αυτής πραγματικότητας ο άνθρωπος αντιδρά σπασμωδικά. Πρώτη αντίδραση η βιολογική. Οι δυνατότητες πληροφοριακής επεξεργασίας του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι πεπερασμένες. Μπροστά, λοιπόν, στον κίνδυνο «εγκεφαλικής υπερφόρτωσης» (brain overload), λόγω υπερπληροφόρησης, ο εγκέφαλος θέτει, ασύνειδα, σε λειτουργία μηχανισμούς αυτοπροστασίας. Φιλτράρει τα εισερχόμενα ερεθίσματα και πληροφορίες, προωθεί προς επεξεργασία μόνο αυτά που σχετίζονται άμεσα, ή έμμεσα, με την επιβίωση του ατόμου.

Η ανωτέρω εγκεφαλική λειτουργία αποτελεί γενεσιουργό αιτία της αδιαφορίας. Ο σύγχρονος άνθρωπος – πολίτης αδιαφορεί. Αδιαφορεί με ότι δεν σχετίζεται με την εγωκεντρική του αντίληψη για τον κόσμο και τη μεγιστοποίηση της ευημερίας του. Αδιαφορεί για ό,τι δεν τον αγγίζει προσωπικά και άμεσα, δεν σχετίζεται με την προαγωγή των ατομικών του συμφερόντων. Η καθημερινή πρακτική το αποδεικνύει. Περπατάμε στο δρόμο, άνθρωποι στο περιθώριο της κοινωνίας, άνθρωποι φτωχοί, δυστυχισμένοι περνούν από δίπλα μας. Η πληροφορία αυτή δεν προωθείται προς επεξεργασία, αδιαφορούμε. Ξαφνικά ακούμε έναν δυνατό κρότο. Η πληροφορία αυτή έχει άμεση σειρά προτεραιότητας, αφού σχετίζεται με την επιβίωση μας, ανταποκρινόμαστε αμέσως. Η λειτουργία αυτή επεκτείνεται και στο γενικότερο πεδίο της κοινωνίας, ως άθροισμα των επιμέρους ατομικών συμπεριφορών. Αδιαφορία για την πολιτική, τα συλλογικά προβλήματα, το συλλογικό μας μέλλον. Η κοινωνία της αδιαφορίας είναι γεγονός.
Μια δεύτερη συνιστώσα της πληροφοριακής επανάστασης είναι το αυξημένο ειδικό βάρος των μηχανισμών εκείνων που σχετίζονται με τη ροή της πληροφορίας. Η πληροφορία, υπό το πρίσμα της γνώσης, αποτελεί συντελεστή ισχύος. Ως εκ τούτου, οι μηχανισμοί που ελέγχουν τη ροή της πληροφορίας, τη ροή της γνώσης, ελέγχουν και τη ροή της ισχύος. Αποτελούν μηχανισμούς εξουσίας, ισχυρούς όσο η πολιτική και η οικονομική, ενίοτε περισσότερο. Όταν, δε, τα συμφέροντα των τριών αυτών δομών ισχύος συμπλέουν και συνασπίζονται, τότε μιλάμε για πανίσχυρα μπλοκ εξουσίας που διαμορφώνουν ένα κυρίαρχο και ανίκητο status quo.

Τα Μ.Μ.Ε., ηλεκτρονικά και έντυπα, αποτελούν έναν τέτοιο ισχυρό μηχανισμό εξουσίας. Η ισχύς που έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια είναι αντιστρόφως ανάλογη της ικανότητας τους να λειτουργούν με βάση το συλλογικό συμφέρον. Η ισχύς που έχουν συγκεντρώσει είναι τέτοια, ώστε, πλέον, έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν την πολιτική ατζέντα, να επηρεάζουν την κατεύθυνση της οικονομίας και να ιεραρχούν τα προβλήματα της κοινωνίας. Στη χώρα μας ειδικά λειτουργούν ως σύστημα ομπρέλα που περικλείει τους υπόλοιπου μηχανισμούς εξουσίας, τείνοντας να μετεξελιχθεί σε πανίσχυρο μπλοκ εξουσίας. Ένα γεγονός υπάρχει στο βαθμό που αυτό καταγράφεται στα Μέσα Επικοινωνίας. Μια ιδέα ή μια πολιτική, αποκτά κοινό και ισχύ στο βαθμό που αυτή προβάλλεται ή δεν προβάλλεται από τα μέσα και όχι χάρη στο περιεχόμενο της. Ομοίως, το αύριο ενός προσώπου, πολιτικού ή όχι, συναρτάται από τη συχνότητα με την οποία η εικόνα του αποτελεί αντικείμενο οπτικής επεξεργασίας των πολιτών – τηλεθεατών.

Εν κατακλείδι, γίνεται αντιληπτό πως η έννοια της πληροφορίας αποτελεί θεμέλιο λίθο της σύγχρονης κοινωνίας. Η παραγωγή, η διαχείριση και η διάχυση της, με λίγα λόγια η ροή πληροφορίας, υπέρτατη πρόκληση για την κοινωνία του αύριο. Η αδιαφορία, ατομική – κοινωνική, ένα από τα υποπροϊόντα της κοινωνικής λειτουργίας της πληροφορίας. Παράλληλα, η μιντιακή υπερεξουσία προβάλει ως ουσιαστική απειλή για το μέλλον της δημοκρατίας.